خزه و گلسنگ یکی از روش‌های جهت‌یابی در طبیعت
خزه و گلسنگ تو مناطق مرطوب روی درخت‌ها و سنگ‌ها رشد می‌کنن، ولی باید بدونیم که چه عواملی روی جهت یابی ما تاثیر می‌ذارن. هرگونه‌ای از درخت‌ها خصوصیات مختص به خودشونو دارن. باد و آفتاب رو درخت‌ها تأثیر می‌ذاره و این سرنخی میشه برای محاسبه جهت شمال و جنوب. این روش‌ها خیلی قابل اطمینان نیستن. مثلا «باد غالب» ممکنه حالت عادی رو به طور قابل ملاحظه‌ای تغییر بده و باعث تغییر و انحراف درخت‌ها بشه. همچنین در جنگل‌های انبوه، به دلیل عدم نفوذ آفتاب به درونشون، بعضی از روش‌ها کارایی ندارن. اگه از علامت‌های طبیعی استفاده می‌کنین، برای تصمیم‌گیری باید هر چند تا علامت مختلف رو که می‌تونین پیدا کنید.
بسیاری از روش‌های زیر بر اساس آفتاب هستن. در نیمکره شمالی زمین، جهت رو به جنوب در معرض آفتاب بیشتری است و تابش خورشید، رشد شاخه‌ها و برگ‌ها را زیاد می‌کنه.
جهت‌یابی با خزه‌ها و گلسنگ‌ها
سمت شمالی درخت‌ها و تخته‌سنگ‌ها، گلسنگ‌ها و خزه‌های بیشتری داره؛ چون نمناک‌تر و مرطوب‌تر از سمت جنو درخت‌ها و تخته‌سنگ‌ها است.
خزه تو جایی رشد می‌کنه که سایه و آب زیادی باشه (محل‌های خنک و نمناک). تنه درخت‌ها در سمت شمالی، سایه و رطوبت بیشتری داره و در نتیجه خزه‌ها معمولا بیشتر در این سمت رشد می‌کنن.
نکته‌ها
- این روش همیشه نتیجه درست به ما نمیده.
- هرچند سمت شمالی در سایه بیشتری هستش ولی لزوما رطوبت سمت شمال بیشتر نیست و برای رشد خزه‌ها، رطوبت مهم‌تر از سایه است (جایی که رطوبت ماندگاری بیشتری داره) .
- گاهی ممکنه درخت‌ها و پوشش گیاهی مجاور، طرف دیگه درخت رو سایه کنه.
- در یک اقلیم بارانی (جنگل‌ها و بیشه‌های مرطوب) ممکنه همه طرف درخت نمناک باشه (یعنی خزه دور برخی درختان در همه‌طرف رشد کرده؛ البته معمولا در جهت جنوب بیشتر رشد می‌کنه).
- ممکنه باد مانع رشد خزه در طرف شمالی درخت بشه.
- در مناطق خشک هم که اصلا خزه‌ای وجود نداره!
- یادتون باشه که معمولا خزه‌ها در جهت نور آفتاب (جنوب)، خرمایی رنگِ و تو جاهای سایه و مرطوب، سبز یا طوسی رنگ.
جهت‌یابی با درخت‌ها
از اونجایی که سمت شمالی درخت‌ها در معرض آفتاب کمتری هستش، درخت‌ها در این سمت‌شان شاخ و برگ کمتری دارن.
بخاطر اینکه آفتاب بیشتر از سمت جنوب می‌تابه، درختان جنوب بهتر و بیشتر رشد می‌کنن. وجود درخت‌هایی مثل صنوبر سیاه و سفید، راش، بلوط، درخت‌های آزاد، شاه بلوط هندی، افرا نروژی و درخت اقاقیا، صحت این مسئله رو ثابت می‌کنه. این درخت‌ها در جنوب بیشتر دیده میشن.
نکته‌ها
- پوست درخت‌های قدیمی در سمت رو به آفتاب (جنوب) معمولا نازک‌تر هستن.
- پوسیده بودن یک طرف از اکثر درخت‌های جنگل، جهت شمال رو به ما نشون میده.
- به خاطر نوع تابش خورشید، شاخه‌های جنوبی اکثر درخت‌ها افقی‌تر و شاخه‌های شمالی عمودی‌تر هستن.
- در کوه‌های سنگی، کاج‌های انحناپذیر در شیب جنوبی، و صنوبرهای انگلمان در شیب شمالی رشد می‌کنن.
- معمولا درخت‌های برگ ریز در شیب‌های جنوبی تپه‌ها رشد می‌کنن و سراشیب‌های شمالی همیشه سبز است.
- زمینِ اطراف ریشه درخت‌ها، به سمت جنوب سست‌تر و توخالی‌تر از قسمت شمالی است. پس زمین به سمت شمال سفت‌تر بوده و به خشکیِ زمینِ جنوبی نیست.
- رشد پوشش گیاهی در سمت جنوبی تپه‌ها بیشتر از سمت شمالیِ.
جهت‌یابی با تنه درخت‌های بریده شده
به درختی نگاه کنید که ریشه‌اش تو زمین باشه، نه به کنده‌ای که بریده شده و بر زمین افتاده!
اگه مقطع درخت بریده‌شده‌اى رو نگاه کنید، تعدادى دایره هم مرکز می‌بینید که هر کدوم از اون دایره‌ها به معنی یک سال از عمر درختِ.
درختى که بطور دائم آفتاب به تنه‌اش بتابه، دایره‌هاى نشون دهنده عمر اون درخت در یک سمت، به هم نزدیک‌تر شده و در سمت دیگه از هم دور هستن. سمتی که فاصله خطوط حلقه‌های سنی درخت به هم نزدیک‌تر باشه سمت شمال و سمتی که خطوط حلقه‌های سنی از هم فاصله بیشتری داشته باشد سمت جنوب را نشان میده.
جهت‌یابی به کمک گل‌ها و گیاه‌ها
گیاه‌ها و گل‌های درختان تمایل دارن رو به آفتاب قرار بگیرن؛ یعنی جنوب یا شرق.
بعضی از گیاه‌ها برای جهت‌یابی شهرت زیادی دارن. برای مثال تو آمریکا گلی به اسم گیاه قطب‌نما (Compass Plant) یا رُزینوید (Rosinweed) وجود داره که همیشه جهت‌گیری شمالی-جنوبی داره (رشد برگ‌هاش به سمت شمال و جنوب). نام علمی این گیاه سیلفیوم لاکینیاتوم (Silphium laciniatum) است و مسافران اولیه این سرزمین، از این گیاه برای جهت‌یابی استفاده می‌کردن.
- اکالیپتوس استرالیایی هم گیاهی جهت‌یاب. این گیاه تو سرزمین‌های گرم و خشک رشد می‌کنه و برگ‌هاش رو به شمال یا جنوبِ.
- همچنین درختی به نام نخل رهنوردان(Traveler’s Palm) وجود داره که محور شاخه‌هاش شرقی-غربی هستن.
- همونطور که از قبل گفته شد، اینکه کدوم طرف شرق و غربِ، یا کدوم طرف شمال یا جنوب هستش رو میشه با توجه به جهت خورشید و ماه یا روش‌های دیگه‌ای پیدا کرد.
باد روی ظاهر درخت‌ها و سنگ‌ها تاثیرات مختلفی می‌ذاره، پس بهتره نگاهی به صفحه باد غالب (باد بیش‌وز) نگاهی بندازید که با این روش هم آشنا بشید.
منبع: سایت نجوم ایران | ویرایش: کوچنورد
