جهت‌یابی با ستاره قطبی (ستاره شمالی) در آسمان شب

ستاره قطبی یا ستاره شمالی، به ستاره پر نوری گفته میشه که بقیه ستاره‌ها به محور ستاره‌ شمالی در آسمون می‌چرخن. در نیم‌کره شمالی زمین، ستاره شمالی با تقریب بسیاری خوبی (حدود ۰٫۷ درجه خطا) جهت شمال جغرافیایی (و نه شمال مغناطیسی) رو نشون میده؛ یعنی اگر رو به ستاره شمالی بایستیم، رو به شمال ایستادیم.

 

دو روش ساده برای پیدا کردن ستاره قطبی وجود داره:

۱) به کمک صورت فلکی دب اکبر یا همون صورت فلکی خرس بزرگ

۲) به کمک صورت فلکی ذات‌الکرسی

 

۱) صورت فلکی دب اکبر (خرس بزرگ)

صورت فلکی دب اکبر شامل هفت ستاره ‌است که به شکل ملاقه قرار گرفتند. چهار ستاره اون تشکیل یک ذوزنقه رو میدن و سه ستاره دیگه مثل یک دنباله در ادامه ذوزنقه قرار گرفتند. اگر هر وقت دو ستاره‌ای که لبه بیرونی ملاقه رو تشکیل میدن (دوستاره‌ای که در عکس بالا با رنگ سبز علامت‌گذاری شده) با یک خط فرضی به هم وصل کنیم و پنج برابر فاصله میان دو ستاره رو به سمت جلو ادامه بدیم، به ستاره قطبی می‌رسیم.

اون دوتا ستاره رو به روش‌های دیگه‌ای هم معرفی می‌کنن، مثل: دو ستاره قاعده کوچک ذوزنقه؛ لبه پیاله ملاقه یا محلی که آب از اونجا میریزه.

 

۲) صورت فلکی ذات‌الکرسی

صورت فلکی ذات‌الکرسی شامل پنج ستاره است که به شکل W یا M قرار گرفتند. هروقت ستاره وسط W (راس زاویه وسطی) رو پنج برابرِ «فاصله‌اش نسبت به ستاره‌های اطراف» به سمت جلو ادامه بدیم (در عکس بالا با رنگ نارجی مشخص شده)، به ستاره قطبی می‌رسیم.

 

نکته‌ها

• صورت‌های فلکی ذات‌الکرسی و دب اکبر نسبت به ستاره قطبی تقریبا روبه‌روی یکدیگر هستند و دور ستاره قطبی خلاف جهت عقربه‌های ساعت می‌چرخند. اگر یکی از صورت‌های فلکی پشت کوه پنهان شده بود، با اون یکی میشه ستاره قطبی رو پیدا کرد. فاصله هر کدوم از این دو صورت فلکی تا ستاره قطبی تقریبا برابر هستن.
• اگر برای پیدا کردن ستاره‌ها توآسمون از نقشه ستاره‌یاب افلاک‌نما یا همون Stellarium استفاده می‌کنید، یادتون باشه که ستاره‌یاب‌ها موقعیت ستاره‌ها رو در زمان، تاریخ و موقعیت جغرافیایی (طول و عرض جغرافیایی) خاصی نشون میدن.
• هر چی از استوا به سمت قطب شمال بریم، ستاره شمالی تو آسمون در ارتفاع بالاتری دیده میشه؛ یعنی ستاره شمالی در استوا (عرض جغرافیایی صفر درجه) تقریبا در افق دیده میشه و در قطب شمال (عرض جغرافیایی ۹۰ درجه) تقریبا بالای سر (سرسو، سمت‌الرأس، رأس‌القدم) دیده میشه.
• بالاتر از عرض جغرافیایی ۷۰ درجه شمالی هم، عملا نمیشه با ستاره شمالی، شمال رو پیدا کرد.

 

اگه تو منطقه‌ای هستید که کهکشان راه شیری رو می‌تونید ببینید، پس حتما به این پست سر بزنید.

 

منبع: سایت نجوم ایران | ویرایش: کوچنورد