باد غالب یا باد بیش‌وز یکی از روش‌های جهت‌یابی
بادها رو از جهتی که می‌وزن، نام‌گذاری می‌کنن، مثلا: باد شمالی از شمال. هر منطقه‌ای باد غالب و برجسته‌ای داره که در فصل خاص یا گاهی در تمام فصول حکمفرماست. باد غالب، باد خاصی هستش که وزش اون طولانی‌ترِ و در جهت خاصی می‌وزه. با دونستن جهت بادهای غالب میشه چهار جهت اصلی رو تشخیص داد.
برای جهت‌یابی به کمک باد غالب باید به دو نکته توجه کرد:
۱) اول باید جهت باد غالب منطقه کدوم سمتِ
۲) بعد باید در جایی که هستیم جهت باد غالب را تشخیص بدیم.
نکته ۱
اگه جهت باد غالب منطقه رو نمی‌دنید، اطلاعات زیر ممکنه کمکتون کنه:
- در نواحی معتدل، باد غالب از غرب می‌وزه. (در هر دو نیم کره شمالی و جنوبی)
- در نواحی گرمسیری، باد غالب بین مناطق شمال شرقی و جنوب شرقی جریان داره.
- در نواحی استوایی، باد غالب معمولا از سمت شرق می‌وزه.
نکته ۲
جهت باد غالب منطقه رو تشخیص بدیم:
- تو هر منطقه‌ای، باد غالب ویژگی‌های خاص خودشو داره؛ مثل درجه حرارت، رطوبت و سرعت که در فصل‌های مختلف تغییر می‌کنه.
- باد غالب روی رشد درختان و گیاهان، جهت جمع شدن برف‌های باد آورنده و در جهت علف‌های بلند تأثیرگذار هستش. در واقع باد غالب بیشترین تأثیر رو روی جهت پوشش گیاهی، برف، ماسه یا دیگر اشیای روی سطح زمین داره.
الف) درخت‌ها
- جهت خم شدن اغلب درختان منطقه نشون دهنده جهت وزش باد غالب منطقه است. برای نمونه اگر درختان به طرف شمال منحرف و متمایل شده باشن، باد غالب احتمالا از سمت جنوب وزیده.
- تاثیر دیگه‌ای که باد غالب روی درخت‌ها داره اینه که: در جهتی که از وزش باد در امان است، شاخ و برگ بیشتری رشد می‌کنه.
- در واقع باد ممکنه با صدمه زدن یا خشک کردن شاخه‌های جوان، رشد درخت رو کند یا متوقف کنه. معمولا وزش باد، باعث کند شدن رشد درخت‌ها میشه؛ برعکس خورشید، که رشد شاخه‌ها و برگ‌ها رو زیاد می‌کنه.
- تو زمستون، باد غالب معمولا با برف و تگرگ همراه میشه، که باعث شکستن شاخه‌های جوان میشه.
- درختی که برای تعیین جهت استفاده میشه، باید در محلی باز و وسیع باشه. نباید در پناه تپه، درخت‌ها یا ساختمون‌های دیگه‌ای باشه. باید چند تا از درخت‌های نزدیک به هم رو بررسی کرد تا مطمئن بشین درخت‌ها هرس نشده باشن تا به نتیجه درستی برسیم.
ب)ماسه و برف:
- امواج ماسه در بیابان‌ها، و امواج پستی-بلندی‌های برف در مناطق قطبی، جهت باد رو نشون میدن. البته گاهی به خاطر اینکه موج‌ها خیلی کوچک هستن و از چند سانتی‌متر بیشتر نمیشن، برای پیدا کردن باد غالب فایده‌ای ندارن، چون می‌تونن با هر باد تند موضعی به سرعت تشکیل بشن.
- تو بیابون‌ها تَلماسه‌های (تپه‌های ماسه‌ای) مختلفی وجود دارن که شکلشون جهت باد غالب رو نشون میده؛ همچنین در مورد تل‌یخ‌های قطب، در مناطقی که به شدت پوشیده از برف هستند، باد غالب توده‌های برف رو جابجا می‌کنن و به تل‌های برآمده‌ای تبدیلشون می‌کنن. این تل‌ها از چند سانتی‌متر تا یک متر ارتفاع دارن و موازی باد غالب تشکیل میشن. در واقع برف از لحاظ فیزیکی شبیه ماسه عمل می‌کنه.
ج) نسیم:
- بعضی از مناطق، الگوی حرکت جریان هوایی‌شون نوسان بیشتری نسبت به جاهای دیگه داره. مثلا مردم کنار ساحل با نسیم دریا خو گرفتن. معمولا بعد از ظهرها نسیمِ مداومی از طرف دریا می‌وزه. در شب هم معمولا جهت نسیم برعکس میشه و از خشکی به سمت دریا می‌وزه.
- نسیم مشابهی تو دره‌ها و کوه‌ها هم می‌وزه. در روز نسیمی از دره به سمت بالای کوه در جریانِ و در شب برعکس. مثلا اگه به کمک نقشه بدونیم دریا یا کوه (ساحل یا دره) تو کدوم جهت هستن، می‌تونیم جهت‌های اصلی را پیدا کنیم.
د) هوای گرم و سرد:
- در نیم‌کره شمالی زمین، هوایی که از شمال میاد معمولا سردتر از هوایی است که از جنوب میاد (بادهای شمالی از بادهای جنوبی سردتر).
هـ) سایر موارد:
- اگه فکر می‌کنین بادی که در لحظه می‌وزه باد غالب منطقه است، می‌تونید به درخت‌ها در مسیر باد نگاه کنید. با نگاه به نوک درخت‌ها می‌تونید جهت باد رو پیدا کنید.
- می‌تونید به تغییر جهت ابرها دقت کنید؛ مخصوصا ابرهای بلندی که توسط بادهای غالب آورده میشن.
- در روی دریا و اقیانوس‌ها، بادهای غالب دارای ویژگی‌ها و ابرهای خاص خود هستند.
باد روی ظاهر درخت‌ها و سنگ‌ها تاثیرات مختلفی می‌ذاره، برای همین بهتر چند روش دیگه برای جهت‌یابی تو روز بلد باشیم، تا ببینم از کدوم روش نتیجه بهتری می‌گیریم. می‌تونید به صفحه جهت‌یابی با خزه و گلسنگ یا جهت‌یابی با ساعت عقربه‌دار نگاهی بندازید.
منبع: سایت نجوم ایران | ویرایش: کوچنورد
