ساعت عقربه‌دار و خورشید از روش‌های جهت‌یابی
ساعت عقربه‌دار و خورشید، یکی از روش‌های جهت‌یابی تو روز هستن که جهت تقریبی رو به ما نشون میده. اگه دارید به این فکر می‌کنید که ساعت عقربه‌دار استفاده نمی‌کنید، اصلا جای نگرانی نیست، فقط کافی بدونید ساعت چنده تا بتونید از این روش استفاده کنید. تو ادامه مطلب در این مورد توضیحاتی داده شده.
برای پیدا کردن جهت، باید ساعت رو به حالت افقی، طوری تو کف دست نگه داریم که عقربه ساعت‌شمار به سمت خورشید اشاره کنه. در این حالت، نیمسازِ زاویه‌ای که عقربه ساعت‌شمار با عدد ۱۲ ساعت می‌سازه (زاویه کوچک‌تر، نه بزرگ‌تر)، جهت جنوب رو نشون میده.
برای مثال: اگر چوب کبریتی رو به طور افقی در نیمه راه میان عقربه ساعت‌شمار و عدد ۱۲ ساعت قرار دهید، به طور شمالی-جنوبی قرار می‌گیره.
نکته
اینکه گفته شد عقربه کوچک ساعت به سمت خورشید اشاره کنه، یعنی اگر شاخصی مثل چوب کبریت در مرکز ساعت قرار بدیم، سایه‌اش موازی با عقربه ساعت‌شمار و در جهت مقابلش باشه؛ یا اینکه سایه عقربه ساعت‌شمار درست در زیر خود عقربه قرار بگیره؛ یا مثلا اگر چوبی ده تا پانزده سانتیمتری را در زمین به‌طور عمودی قرار بدیم، ساعت روی زمین به شکلی قرار گرفته شود که عقربه ساعت‌شمارش موازی با سایه چوب باشه.
چرا زاویه بین عقربه ساعت‌شمار و ۱۲ را نصف می‌کنیم؟
وقتی خوشید یک بار دور زمین می‌چرخه، ساعت ما دو دور. روز ۲۴ ساعته و یک دور کامل رو در ۲۴ ساعت طی می‌کنه، ساعت‌های ما یک دور کامل رو در ۱۲ ساعت طی می‌کنه. اگر یک ساعت ۲۴ ساعته داشتیم که دور آن به ۲۴ قسمت مساوی تقسیم شده بود، هروقت عقربه ساعت‌شمار رو به خورشید می‌گرفتیم، عدد ۱۲ ساعت، همیشه جهت جنوب را نشون می‌داد.
این روش وقتی سمت درست رو نشون میده که ساعت مورد نظر درست تنظیم شده باشه. یعنی اگر در بهار و تابستان ساعت‌ها را نسبت به ساعت استاندارد یک ساعت جلو می‌برن، ما باید ساعتمون رو یک ساعت عقب ببریم و بعد از این روش استفاده کنیم؛ یا نیمساز عقربه ساعت‌شمار را به جای ۱۲ با ۱ حساب کنیم.
همچنین در سطح یک کشور، معمولا ساعت یکسانی وجود داره. مثلا در ایران حدود یک ساعت متغیر هستش (ایران تقریبا بین دو نصف‌النهار قرار داره؛ پس ظهر شرعی در شرق و غرب ایران حدودا یک ساعت فاصله داره.)
ساعت صحیح هر مکان، همان ساعتی میشه که موقع ظهر شرعی در طول سال، اطراف ساعت ۱۲ ظهر است. در واقع برای تعیین دقیق جهت‌های جغرافیایی ساعت باید طوری تنظیم باشد که هنگام ظهر شرعی ساعت ۱۲ را نشون بده.
نکته‌ها
- روش ساعت مچی تا ۲۴ درجه امکان خطا داره. برای دقت بیشتر باید از این روش در عرض جغرافیایی بین ۴۰ و ۶۰ درجه (شمالی یا جنوبی) استفاده بشه؛ هر چند در عرض جغرافیایی ۲۳٫۵ تا ۶۶٫۵ درجه (شمالی یا جنوبی) نتیجه‌اش قابل قبوله. البته در نیم‌کرده جنوبی، جهت شمال و جنوب برعکس میشه. در واقع هرچی به استوا نزدیک‌تر میشیم، از دقت این روش کاسته میشه. ضمنا هرچی زمانِ به کار بردن این روش به ظهر شرعی نزدیک‌تر باشه، نتیجه‌اش دقیق‌تر میشه.
- اگر مطمئن نیستید کدوم طرف شمالِ و کدام طرف جنوب، یادتون باشه که خورشید از شرق طلوع می‌کنه، در غرب غروب می‌کنه و در ظهر سمت جنوب هستش.
- توجه کنید اگر این روش موقع ظهر شرعی (یعنی ساعت ۱۲) اجرا کنیم، جهت عقربه ساعت‌شمار به سوی جنوبِ. یعنی مثل همون روش «جهت‌یابی با سمت خورشید»، که گفتیم خورشید در ظهر شرعی به سمت جنوب هستش.
- اگر از ساعت دیجیتال استفاده می‌کنید، می‌تونید ساعت عقربه‌داری رو روی یک کاغذ یا روی زمین بکشید و بعد، از روش بالا استفاده کنید.
- حتی وقتی هوا آفتابی نیست و خورشید به راحتی دیده نمی‌شه هم، گاهی سایه خوشید رو میشه دید. اگر یک چوب‌کبریت رو عمود نگه داریم، سایه‌اش برعکس جهت خورشید می‌افته.
با طلوع و غروب خورشید به راحتی‌می‌تونیم شرق و غرب و شناسایی کنیم؛ اما این تمام چیزی نیست که از بقیه شنیدیم. برای جهت‌یابی به کمک خورشید، باید به یک سری نکته‌ها توجه کنیم. می‌تونید از اینجا در موردش بیشتر بخونید.
منبع: سایت نجوم ایران | ویرایش: کوچنورد
