پیدا کردن مسیر با چوب شاخص و خورشید
چوب شاخص به یک چوب یا میله‌ی نسبتا صاف و راست میگن که به طور عمودی در زمین صاف و افقی (تراز و میزان) قرار داده باشیم.
روش اول
انتهای سایه شاخص روی زمین رو با یک سنگ یا چیز دیگه‌ای علامت‌گذاری می‌کنیم. بعد از حدود ۱۵ تا ۲۰ دقیقه یا بیشتر صبر می‌کنیم تا نوک سایه چند سانتیمتر جابه‌جا بشه. حالا محل جدید سایه شاخص رو علامت‌گذاری می‌کنیم. اگه این دو نقطه علامت‌گذاری شده رو با خطی به هم وصل کنیم، جهت شرق-غرب مشخص میشه. نقطه علامت‌گذاری اول سمت غرب و نقطه دوم سمت شرق رو نشون میده. یعنی اگر طوری بایستیم که پای چپمون روی نقطه اول و پای راستمونو روی نقطه دوم بذاریم، روبرومون میشه شمال و پشت سرمون میشه جنوب.
- از اونجایی که جهت ظاهری حرکت خورشید تو آسمون از شرق به غربِ، جهت حرکت سایه خورشید روی زمین، از غرب به شرق میشه یعنی در نیم‌کره شمالی سایه‌ها ساعتگرد می‌چرخن.
- هر چی از استوا دورتر بشیم، دقت این روش کمتر میشه و در مناطق قطبی (عرض جغرافیایی بالاتر از ۶۰ درجه) بهتر از این روش استفاده نکنیم.
- در شب‌های مهتابی هم از این روش میشه استفاده کرد، اما به جای خورشید باید از نور ماه استفاده کرد
روش دوم
محل سایه چوب شاخص رو قبل از ظهر علامت گذاری می‌کنیم. دایره یا کمانی به مرکز محل شاخص و به شعاع محل علامت‌گذاری شده می‌کشیم. سایه به تدریج به سمت شرق حرکت می‌کنه و کوتاه‌تر میشه. در ظهر به کوتاه‌ترین اندازه ممکن و در بعداز ظهر به تدریج بلندتر میشه. هر وقت بعد از ظهر سایه شاخص از روی کمان گذشت (یعنی سایه شاخص هم‌اندازه پیش از ظهرش شد) اونجا رو به عنوان نقطه دوم علامت‌گذاری می‌کنیم.
- هر دو نقطه سایه هم‌فاصله از شاخص، امتداد شرق-غرب را مشخص می‌کنه.
- روش اول نسبتا دقیق، اما این روش دقیق‌تر از روش اولِ. البته وقت بیشتری میبره.
- برای کشیدن کمان، میشه میشه از طناب، بند کفش یا نخ دندون استفاده کرد. یک طرف طناب را به شاخص می‌بندیم و طرف دیگه رو به یک جسم تیز؛ به شکلی که وقتی طناب را می‌کشیم، دقیقا به محل علامت‌گذاری شده برسه، حالا نیم‌دایره‌ای روی زمین با جسم تیز رسم می‌کنیم.
- وقتی سایه چوب شاخص به حداقل اندازه خود میرسه (در ظهر شرعی)، این سایه سمت جنوب رو نشون میده (بالای۲۳٫۵ درجه).
برای آشنایی با روش‌های جهت‌یابی به کمک خورشید کلیک کنید.
منبع: سایت نجوم ایران | ویرایش: کوچنورد
