مارگزیدگی: نکات و اقدامات اولیه پزشکی
مارگزیدگی جزو مواردیه که باید سریعا شخص گزیده شده رو به بیمارستان یا مراکز درمانی رسوند. از اونجایی که احتمال داره از محیط شهری دور باشید، باید اطلاعاتی در مورد مارگزیدگی بدست بیارید تا سریعا نکات اولیه رو رعایت کنید.
بعد از یک حادثه‌ی طبیعی، مارها ممکنه مجبور بشن از زیستگاه طبیعی خودشون خارج بشن و به مناطقی بیان که در حال عادی در اونجا دیده نمیشن. اگر تو منطقه‌ای هستید که مار دیده میشه، وقتی به خونتون برمی‌گردید، مراقب مارها باشید، چون ممکنه از خونه‌ی شما به عنوان یه پناهگاه استفاده کنند. حتا کفش‌ها جای خوبی برای مارهای کوچک، و دیگر موجودات است. پس حتما قبل از پوشیدن کفش، کفشتون رو با احتیاط تکون بدید.
برای اینکه مطالب مارگزیدگی تو این بخش کامل‌تر بشه، از دو سایت ترجمه کردم: بخش اول از سایت: مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (cdc.gov) و بخش دوم از سایت سازمان جهانی بهداشت (who.int).
بخش اول
چطور از مارگزیدگی جلوگیری کنیم؟
- یادتون باشه که مارها می‌تونن شنا کنن و زیر یا پشت اشیاء مختلف مخفی بشن.
- اگر مار دیدید، مسیرتون رو به آرومی تغییر بدید و سعی نکنید بهش نزدیک بشید یا لمسش کنید.
- اگه تو خونه‌ی مار دیدید، با آتشنشانی یا اداره کنترل حیوانات تماس بگیرید.
نشانه‌های مارگزیدگی
اگر مجبور باشید تو آبی که عمق داره راه برید، ممکنه ماری شما رو نیش بزنه، اما ندونید که یه مار نیشتون زده. شاید فکر می‌کنید که جای یه نیش دیگس یا پاتون به چیزی گیر کرده و خراش برداشته. پس لازمه مواردی که در ادامه گفته میشه توجه داشته باشید تا با علائم گزیدگی مار آشنا بشید.
وابسته به نوع مار، نشونه‌ها و علائم می‌تونه متفاوت باشه:
- دو سوراخ کنار هم روی پوست که شبیه زخم
- قرمزی و ورم کردن اطراف گزیدگی
- درد شدید در محل گزیدگی
- حالت تهوع و استفراغ
- سخت نفس کشیدن (در موارد شدید، نفس کشیدن ممکنه به طور کامل متوقف بشه)
- اختلال در بینایی
- افزایش بزاق دهان و عرق کردن
- احساس گرفتگی، درد یا سوزش در صورت یا دست و پاها
چه کارهایی رو باید انجام بدیم؟
- اگر خودتون یا کسی دچار مار گزیدگی شد، سعی کنید رنگ و شکل مار رو بخاطر بسپارید یا ازش عکس بگیرید. این کار می‌تونه برای درمان گزیدگی تاثیر زیادی بذاره.
- فرد گزیده شده رو بی حرکت و آروم نگه دارید. این کار باعث میشه تا زهر مار با سرعت آهسته‌تری پخش بشه.
- در اولین فرصت ممکن به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید.
- با اورژانس یا شماره‌های ضروری تماس بگیرید. (مثل مراکز درمانی محلی)
- اگر نمی‌تونید شخص رو سریعا به بیمارستان برسونید، کمک‌های اولیه را شروع کنید.
- محل گزیدگی رو پایین‌تر از سطح قلب نگهدارید.
- به مصدوم بگید که باید آروم و بی حرکت بمونه.
- محل گزیدگی رو با پانسمان یا پارچه تمیز و خشک بپوشونید.
چه کارهایی رو نباید انجام بدیم؟
- سعی نکنید که مار و با دست گیرید یا به دام بندازید. (با این کار احتمال گزدیگی مار رو بالا می‌برید)
- هرگز از تورنیکه استفاده نکنید. (بستن قسمت بالای محل گزیدگی که مانع
- عبور جریان خون میشه)
- محل گزیدگی رو با چاقو برش ندید.
- سعی نکنید سم رو با مکیدن خارج کنید. میکروب‌های داخل دهان ممکنه باعث عفونت محل گزیدگی باشه.
- رو محل گزیدگی یخ نذارید و داخل آب قرار ندید.
- از مصرف الکل به عنوان از بین برنده‌ی درد استفاده نکنید.
- از نوشیدنی‌های کافئین دار خودداری کنید.
بخش دوم
کمک‌های اولیه برای مار گزیدگی
اگر مشکوک به مار گزیدگی هستید، موارد زیر رو رعایت کنید:
- بلافاصله از محلی که این اتفاق افتاده دور بشید. احتمال داره مار به دلیلی از ناحیه حرکت می‌کرده پس احتمال داره بازم به اون محل برگرده.
- اگر مار بعد از نیش زدن شما رو ول نکرده، به یک شاخه یا وسیله‌ای از خودتون جداش کنید و اگر مار آبی بود، بیاید به سرعت به خشکی برید.
- هر چیز تنگ یا سفتی که اطراف محل گزیدگی وجود داره دربیارید. برای مثال اگر مار دستتون رو نیش زده، باید انگشتر، دستبند و هر چیز دیگه‌ای رو در بیارید، چون موقع ورم کردن، براتون مشکل ساز میشه.
- خیلی از مارگزیدگی‌ها توسط مارهای غیر سمی اتفاق میوفته. حتا بعد از نیش سمی‌ترین مارها، ریسک منجر به مرگ فوری نیست.
- فرد گزیده شده رو بی حرکت نگهدارید. اطراف محل گزیدگی رو آتل‌بندی کنید. از برانکار برای حرکت دادن فرد مصدوم استفاده کنید و به جایی منتقلش کنید که به وسایل نقلیه نزدیک باشه تا سریعا به مراکز درمانی برده بشه.
- هرگز از تورنیکه تنگ استفاده نکنید. (بستن بالای محل آسیب دیده، به وسیله‌ی طناب، پارچه یا هرچیزی که مانع عبور جریان خون میشه.)
- محل گزیدگی و اطرافش رو باید آتل‌بندی کنید. اول از همه، محل گزیدگی رو پانسمان کنید و بعد آتل‌بندی کنید. نوع آتل‌بندی باید از نوع سفت باشه تا محل گزیدگی و قسمت‌های بالا و پایین محل گزیدگی رو ثابت نگه داره. این روش فقط موقعی پیشنهاد میشه که سم مار از نوع سم عصبی باشه (سمی که باعث تخریب بافت‌های عصبی میشه) که در این حالت، محل گزیدگی توسط مار سمی، باعث ورم موضعی نمیشه.
آتل‌بندی سفت در محل مارگزیدگی
- محل گزیدگی رو فشار بدید. فشار روی محل گزدیگی برای بعضی از شرایط ممکنه مناسب باشه.
- از روش‌های سنتی کمک‌های اولیه استفاده نکنید. از داروهای گیاهی گرفته تا سایر روش‌های اثبات نشده و نامطمئن.
- تو اولین فرصت ممکن، شخص آسیب دیده رو به مراکز درمانی برسونید.
- برای دردهای موضعی ممکنه استامینوفن و یا داروی مسکن دیگه‌ای استفاده بشه، اما یادتون باشه بدون هماهنگی با یک پزشک، نباید دارو مصرف کنید. چون دارو می‌تونه وضعیت رو بدتر کنه.
- شخص گزیده شده ممکنه استفراغ کنه. پس شخص گزیده شده رو به سمت چپ بدنشون بخوابونید. (Recovery Position)
- حواستون به تنفس شخص آسیب دیده باشه تا اگه نفس نمی‌کشیدن، مراحل احیاء تنفسی رو اجرا کنید.
برای اینکه بیشتر با مارگزیدگی آشنا بشید، پست «همه چیز درباره‌ی مارگزیدگی و اقدامات اولیه» رو حتما بخونید.
ترجمه و ویرایش: کوچنورد | منابع: مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (cdc.gov) و سازمان جهانی بهداشت (who.int)
